Dost Nizami üçün “rahatlıq verən məlhəm”, Höte üçün “zaman keçdikcə dəyəri artan əntiqə”, Lord Bayron üçün “qanadsız sevgi”, Spinoza üçün “torpağın dərinliklərinə kök salmış, ən güclü fırtınaların belə yerindən tərpədə bilmədiyi ağac”, Volter üçün “yağışlı havada tapılmayan fayton” kimidir. Sokrata görə isə dost “çatılacaq ən böyük” arzudur. Tələbələrinin “Dostluq nədir?”, – sualına onun verdiyi cavab çox mənadadır: “Uşaqlığımdan bu yana arzuladığım tək şey vardır. Bəzi insanlar atları olmasını arzular, bəziləri itləri. Bəziləri qızılı, bəziləri şan-şərəfi… Mənsə hər zaman dostlarım olsun, arzuladım.”
Dostluq hər şeydən əvvəl könül işidir. Onun riya və aldatmalarla əldə ediləcəyini zənn edənlər, hər zaman yanılmışdır.
Aristotel dostluğu iki bədəndə yaşayan bir ruha bənzədir. Duyğuları eyni, fikirləri eyni, düşüncə və davranışlarında bir-birinə ola bildikcə səmimi və fədakar könül insanları… Peyğəmbərimizin (s.a.v) “Sən mənə dostunu göstər, mən sənin kim olduğunu deyim”, – xitabında şərəfyab olan, birinin varlığı digərindən xəbər verəcək şəkildədostluqlar quran iki böyük ruh…
Müharibənin çətin məqamlarından biri idi. Mütəmadi itki verilir və geriçəkilmə qacınılmaz olurdu. Sürətlə arxadakı səngərə qaçdılar. Əsgərlərdən biri ən yaxın dostunu yanında görməyincə “Görəsən, dostum səngərə doğru geri çəkilərkən düşmənlər tərəfindən vuruldumu?”, – deyə tədirgin oldu. Düşündüyü doğru çıxmışdı – dostu döyüş meydanında qalmışdı. Əsgər nə edəcəyini bilmirdi. Özü səngərdə ikən dostunun döyüş meydanında qalmağına heç cür razı ola bilməzdi. Komandirə doğru yönəldi, “Cənab komandir”, – dedi, “Dostum səngərə doğru geri çəkilərkən düşmənlər tərəfindən vuruldu, icazə versəniz, onu döyüş meydanından səngərə doğru gətirmək istəyirəm”. “Yox, olmaz”, – cavabını verdi komandir, “Gördüyün kimi güllə yağış kimi yağır. Ehtimal ki, dostun dünyasını çoxdan dəyişmişdir. Döyüş meydanına getməyin sənin ölümünə səbəb ola bilər. Bizsə say etibarilə çox az qalmışıq. İndi bir nəfər belə bizim üçün çox önəmlidir. Növbəti itkilər məğlubiyyətimizi nəticə qıla bilər”. Əsgər isə dayanmadan israr edir, komandiri razı salmağa çalışırdı. Nəhayət komandirin “Yaxşı, elə isə get” sözlərini eşidincə ona necə təşəkkür edəcəyini bilmədi. Sürətlə döyüş meydanına doğru irəlilədi. Güllə yağış kimi yağırdı. Dostuna tərəf yaxınlaşdı və onu arxasına alaraq səngərə qaçdı.
Komandir yaralı əsgəri müayinə edib, dostuna yönəldi: “Demişdim ki, sənə, dostun dünyasını çoxdan dəyişib. Şükür, sənə heç nə olmayıb. İndi söylə görək, həyatını təhlükəyə atmağının bir mənası vardımı?”
“Çox mənası vardı” – dedi əsgər, “Yanına yaxınlaşarkən son anlarını yaşayırdı. Məni görüncə təbəssüm etdi, bir neçə sözü deməyə taqəti qalmışdı. Üzümə baxdı və özündən əmin şəkildə “Gələcəyini bilirdim dostum, gələcəyini bilirdim”, – dedi. “Cənab komandir, bu sözlər mənim üçün dünyadakı hər şeyə dəyərdi”.
Görüldüyü kimi dostluq ən gözəl duyğulardan biridir. Mən də burdan dostum Vüqar Tanrıverdiyevi salamlayır, mənə qarşı sərgiləndiyi səmimiyyəti və dostluğumuzdakı sədaqətinə görə təşəkkürünü bildirirəm.
Dostlarınızla münasibətlərinizi zədələyici davranışlardan uzaq olun
Ağıllı insan dostları ilə münasibətləri pozulduğunda bunu dərhal bərpa edən insandır. Daha ağıllı insan isə dostları ilə münasibətləri heç bir zaman pozmayan insandır.
Pis xasiyyətli bir gənc var imiş. Bir gün atası ona mismarla dolu bir torba verərək deyir:
“Oğlum, dostlarınla hər mübahisə edib dalaşanda bu taxtaya birmismar vur”.
Gənc, ilk gündə taxtaya düz 37 mismar vurur. Sonrakı həftələrdə isə özünü ələ almağa çalışaraq hər gün daha az mismarvurmağa başlayır. Nəhayət bir gün taxtaya heç mismar vurmur. Sevinərək atasına söyləyir. Atası isə onu yenidən taxta parçasının yanına aparır və deyir:
“Bu gündən etibarən mübahisə etməyib dalaşmadığın hər günüçün taxtadan bir mismar çıxar.”
Günlər keçir. Bir gün artıq taxtanın üzərində heç mismarqalmır. Atası ona:
“Afərin! Çox yaxşı hərəkət etdin, ancaq bu taxtaya diqqətləbax, mismarlar olmasa da dəlikləri var. Artıq heç bir vaxt əvvəlkitək gözəl olmayacaq. Dostlarının qəlbini qırmağın da belədir. Sonradan münasibətləri düzəltməyə çalışsan da, özü qalmasa da, izi qalacaq”.
Dostlarınızla sevinc və kədərinizi paylaşın
Paylaşmaq gözəldir. O dostluğa bambaşqa rəng qatar. Hətta bəzən meyarı halına gələr onun. “Dostunun sevinci ilə sevinib, kədəri ilə kədərlənməyən əsl dost ola bilməz”, – deyirlər.
İki tərəf arasında bir gün mübahisə yaranır. “Dostluq və sevgi paylaşmaqdır”, – deyir bir tərəf. Digər tərəf isə əks görüşü müdafiə etməkdədir. Bir razılığa gələ bilməyincə tərəflər nəhayət dövrün ən böyük mütəfəkkirinin yanına pənah aparırlar. Deyilənlərə diqqətlə qulaq asan mütəfəkkir tərəfləri ayrı-ayrı evinə qonaq dəvət edir.
Qocanın evinə ilk olaraq sevgi və dostluğun paylaşmaqda gizli olduğunu qəbullanmayanlar qonaq gedirlər. Lakin hal və hərəkətləri ilə hər kəs üçün nümunəvi insan olan mütəfəkkirin qonaq süfrəsi onları çox təəccübləndirir. Süfrənin üstündə boşqablar, yanında isə bir metr uzunluğunda qaşıqlar vardır. Ev sahibinin “Buyurun, nuş edin!”təklifinin ardınca qonaqlar yeməyə başlayırlar. Ancaq bir metrlik qaşıqla yemək onlar üçün çox çətin olur, ağızlarına burunlarına bulaşdırırlar. Nəhayət yeməyə müvəffəq olmayınca, əsəbiləşərək çıxıb gedirlər.
Sonra növbəti tərəf qocanın evinə təşrif buyurur. Süfrə eyni süfrə, təklif eyni təklifdir… Boşqablar və bir metrlik qaşıqlar. Qocanın səsi yüksələr orada: “Buyurun, yeməyə başlaya bilərsiniz”. Mənzərə duyğulandırıcıdır. Qarşı-qarşıya oturanlar, bir-birinə yemək yedizdirməyə başlayırlar.
Paylaşmaq gözəldir. Yeməyimizi, içəcəyimizi, sevincimizi,kədərimizi paylaşmaq – dünya həyatının sıxıcılığından qurtuluş yolu…
Sizcə də elə deyilmi? Dərdləri azaldan, sevincləri artıran məlhəm kimidir paylaşmaq…
Dostlarınıza önəm verin
Sizi sizin qədər tanıyan biri, sizi düşünən, düşünməyi öyrənmiş, sakit, alicənab, oturmağı-qalxmağı bilən, sevilməməsi mümkün olmayan biri. Sizə sizdən bəhs etməyi çox sevən, sizdən başqalarına bəhs etməyi hər şeydən çox sevən, sizin üçün çox şey etməyə hazır biri. Bəzən bir az artıq danışdığından gileyləndiyiniz ancaq nə danışdığını bildiyindən əmin olduğunuz, sizi tanıdığı qədərözünü və həyatı da tanıyan biri. Yalnız həyat yoldaşınıza danışacağınız sirlərini ona danışmaqdan çəkinmədiyiniz, bəzən düşüncəsinə şiddətlə ehtiyac duyduğunuz biri. Gecənin üçündə “eyib olarmı?” – deyə narahatçılıq keçirmədən zəng vura bildiyiniz və üçünə-beşinə baxmadan sizə lazımi əlaqəni göstərən, gecənin qaranlığında qalxıb işığı yandıran, stolun arxasına keçən biri. Qələminiz, kağızınız, güzgünüz, saatınız, qalstukunuz olan biri və bəzən vicdanınız, eh, bəzən də yuxusuz buraxdığınız üçün vicdan əzabınız olan biri…
Həyatınızda belə biri varmı? Varsa, qiymətini bilin. Qulağınıza sırğa olsun, beləsini tapmaq hər kəsə qismət olmaz. Tapıb da itirsəniz, yenisini tapma şansınız bəlkə də heç olmaz.
Müəllif: Əsədulla Əliyev
Mənbə: «Müvəffqəiyyətə gedən yol»